Naarmate mensen ouder worden, worden alledaagse handelingen moeilijker en moeilijker. Maar niet alleen dat, ook de veiligheid kan in het geding komen: iets wat natuurlijk absoluut niet op het spel mag komen te staan. Eén van die dagelijkse activiteiten die moeizamer kunnen gaan als de leeftijd stijgt is traplopen. Toch is het iets waar je niet makkelijk omheen kunt: veel huizen hebben nu eenmaal meer dan één verdieping (bungalows uitgezonderd). Omdat de bovenste etage meestal plaats biedt aan cruciale ruimtes als de badkamer en slaapkamer is een trap eigenlijk niet te missen. Als oplossing voor dit probleem bestaan er liften. Inbouwliften, die alleen in gigantische huizen kunnen worden geïnstalleerd, of trapliften. Die laatste zijn veel compacter en kunnen praktisch overal worden aangebracht, zolang er maar een muur is waar het systeem aan kan worden gemonteerd.
Wat zijn trapliften?
Trapliften bestaan uit twee grote onderdelen. Allereerst is er het geleiderailssysteem dat op de muur wordt aangebracht. Het is min of meer familie van de buizen waarop de karretjes van een achtbaan heen en weer schieten. Bij veel modellen zijn er twee sterkte buizen waar de bevestiging van de stoel, het volgende onderdeel, tussenzit. Zo kan de stoel nooit kantelen en wordt de veiligheid gegarandeerd. Door het simpele ontwerp hebben anderen overigens zeer weinig last van de aanwezigheid van de buizen: de trap wordt maar een klein beetje smaller. Het tweede element is al kort genoemd: de werkelijke stoel. Deze beweegt op en neer, van de ene naar de andere etage. Bochten (zowel binnenbochten als buitenbochten) hoeven absoluut geen probleem te zijn. Met een druk op de knop treedt het systeem in werking en gaat de stoel (al dan niet met passagier) naar boven of naar beneden. Het kan ook zonder passagier, bijvoorbeeld om boodschappen of andere zware objecten te transporteren. De stoel zelf, ten slotte, is vergelijkbaar met het zitgedeelte van een bureaustoel. Er is voldoende ondersteuning voor het lichaam, en meestal zijn er ook steunen voor zowel armen als voeten ingebouwd.
Tilliften
Wanneer het niet meer mogelijk is om zelfstandig te wisselen tussen (rol)stoel, bed en toilet is een tillift een noodzakelijk hulpmiddel dat hierbij assisteert. Voor de zorgvrager is het een handig product omdat bewegingen makkelijker gaan. Ook de zorgverlener heeft baat bij de aanwezigheid van een tillift: hij of zij hoeft minder inspanning te leveren om de zorgvrager goed te kunnen helpen. Bij de keuze van een tillift is het belangrijk om te weten hoe mobiel de patiënt of zorgvrager is. Als deze zich nog enigszins staande kan houden volstaat een actieve tillift (ook wel sta-lift) namelijk al. Wanneer alle zelfstandige bewegingen onmogelijk zijn zal er gebruik moeten worden gemaakt van een passieve tillift. Grofweg zijn hulpbehoevenden in drie klassen in te delen wanneer het gaat om tilliften. De eerste groep heeft geen tillift nodig. Deze mensen kunnen in principe nog alles zelf maar hebben assistentie nodig vanwege de grote inspanning die ze moeten leveren of vanwege het valrisico. Voor de tweede groep zijn actieve tilliften (of sta- of opstahulp of -lift) ontwikkeld. Op verzoek van de zorgverlener kan hier echter ook voor een passieve lift worden geopteerd. In deze groep is het voor de zorgvrager nog wel mogelijk om te bewegen, maar lukt het niet meer om dat alleen te doen. Mensen uit de derde groep kunnen ook dat niet meer: zelfstandig bewegen is onmogelijk. Dat kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door hevige pijn, spasmes en contracturen. Een passieve lift is hierbij een grote noodzaak: zo’n systeem is dan de enige veilige manier om de zorgvrager te verplaatsen.
Rolstoellift
Ondanks lichamelijke of geestelijke beperkingen kiezen veel mensen ervoor om thuis te blijven wonen, in plaats van te verhuizen naar een verzorgings- of bejaardentehuis. Thuis is bekend, thuis is vertrouwd en thuis is veilig. De industrie springt daar handig op in en helpt deze mensen met allerlei aanpassingen die thuis wonen zo lang als kan mogelijk maken. Systemen die voor mensen die nog redelijk goed ter been zijn maar moeite hebben met (bijvoorbeeld) traplopen zijn meestal niet geschikt voor mensen die het grootste deel van de dag in een rolstoel of met een rollator doorbrengen. Voor die laatste categorie zijn er rolstoelliften ontwikkeld, waarmee ook een huis met meer dan één etage (of een appartement in een complex waar geen normale lift aanwezig is) bewoonbaar en toegankelijk blijft. Er zijn twee groepen te onderscheiden. De sterkste en grootste modellen vind je in de categorie plateau- of platformliften. De kleinere (maar daardoor niet minder handige) types worden gewoon als rolstoellift aangemerkt. Die rolstoelliften hebben veel weg van een traplift. Eigenlijk is het enige verschil dat de stoel ontbreekt. In plaats daarvan is er een platform gemonteerd waar de rolstoel op kan worden gezet. Voor de veiligheid van de rolstoelgebruiker zijn er aan de lift ook leuningen en steunpunten aangebracht. De muurbevestiging is helemaal gelijk: twee buizen waar de lift tussen zit vastgeklemd. Middels een getande strip op één van de ‘leuningen’ en een tandwiel dat aan het bewegende deel (het platform) is gemonteerd kan de unit op en neer bewegen en de gebruiker naar boven of naar beneden vervoeren.
Plateaulift
Mensen die voor mobiliteit afhankelijk zijn van een rolstoel of scootmobiel zien elke trap als een gigantisch opstakel. En terecht, met een scootmobiel de trap op behoort immers niet tot de mogelijkheden van dit veelzijdige wagentje. Met een plateau- of platformlift wordt dit een ander verhaal. Dit stukje technisch vernuft tilt de rolstoel namelijk zonder enige moeite naar de volgende verdieping! Plateauliften zijn de grootste en zwaarste liften die kunnen worden gebruikt om met rolstoel en al naar een volgende etage te gaan. Daarom zijn ze vaak niet geschikt voor een normaal huis. Ze doen hun werk des te beter in of bij openbare gebouwen, zoals kantoorpanden, scholen en bibliotheken. Meestal worden de liftinstallaties naast een bestaande trap gebouwd, al zijn er tegenwoordig ook systemen op de markt die zowel als trap en als lift kunnen fungeren. De treden klappen hierbij na een druk op de knop om, waarna het systeem als een normale plateaulift gaat werken. De systemen, hoe geavanceerd ook, werken in ieder geval volgens hetzelfde principe. De rolstoelgebruiker gaat op het platform staan, dat is beveiligd met leuningen en ruiten van veiligheidsglas, en drukt vervolgens op een knop. Daarna zet de lift zich in beweging. Bij de liften die buitenshuis worden gebruikt is er vaak nog een sleutel nodig om de installatie aan te zetten. Dat voorkomt ongewenst gebruik. Het grote voordeel van plateau- of platformliften is dat er geen liftschacht, put of machinekamer nodig is. Het systeem is dus eenvoudig te installeren en, wanneer dat gewenst is, ook zonder veel blijvende ‘schade’ weg te halen. Een ander pluspunt is het formaat van het platform. Waar een normale personen- of goederenlift een flink aantal vierkante meters in beslag neemt zijn plateauliften ook in veel compactere uitvoeringen te verkrijgen.